گیمیفیکیشن یعنی چه؟

گیمیفیکیشن (Gamification) یا بازی وار سازی (یا بازی آفرینی) گیمیفیکیشن یعنی وارد کردن تفکرات، مکانیزم، روش‌ و فنون بازی به فعالیت‌هایی که اصولاً بازی نیستند. برای مثال وقتی برای تغییر رفتار یا آموزش از مکانیزم‌های بازی استفاده کنیم در واقع از گیمیفیکیشن استفاده کرده‌ایم. در فارسی از کلماتی چون «بازی آفرینی»، «بازی‌وارسازی»، «بازی‌کاری» و… نیز استفاده می‌شود.
منظور از سیستم بازی، استفاده از رقابت، انگیزه، فعالیت‌های گروهی، طراحی پروژه بازی و المان‌های آن است. حتی می‌توان یک یا چند جایزه نیز برای برنده رقابت در نظر گرفت تا به این ترتیب، فعالیتی که ذاتاً یک بازی نیست، بیشتر به بازی و تفریح شبیه شود. گاهی بازی می‌تواند مفهوم بازی کردن داشته باشد و صرفا به جنبه سرگرمی آن نگاه شود، گاهی هم می‌تواند رقابتی باشد.

روش‌های زیادی وجود دارد که بتوانید همچنان با مخاطبان و مشتریان در ارتباط باشید و از سوی دیگر میزان تعامل و مشارکت آنها را افزایش دهید. یکی از این روش‌ها گیمیفیکیشن است که کمک می‌کند تا همیشه مخاطبان و مشتریان درگیر شما و محتوای‌تان بمانند. در این مطلب بیشتر درباره گیمیفیکیشن و مفهوم آن در دیجیتال مارکتینگ و بازاریابی صحبت خواهیم کرد.

ست گادین متخصص بازاریابی میگه : شرط موفقیت کسب و کار متفاوت بودن اونه!

متفاوت باشید!

تا به حال به این فکر کرده‌اید که هدف اصلی مارکتینگ چیه؟ بزرگ‌ترین چالشِ بازاریابی چیه و کدام عوامل باعث می‌شوند یک تبلیغ به یاد آدم‌ها بماند یا یک استارت آپ و شرکت چطور وارد ذهن مخاطبانشان شوند ؟

راهی ندارید به جز اینکه با روشی متفاوت خودتان را معرفی کنید و به مشتریانتان نشان دهید متفاوت هستید

اما در هر حال اصلی‌ترین و مهم‌ترین چالش وارد شدن به ذهن مخاطبانتان در تبلیغات و مارکتینگ فقط و فقط یک چیز است: درگیر کردن مخاطب. چندین راه برای این کار وجود دارد اما ما در یک نقطه مشترک هستیم اصلی‌ترین سرگرمی مردم! این سرگرمی چیزی نیست به جز “بازی‌”.

بله درست شنیدید؛ بازی. بازی‌ها از کودکی ما را سرگرم کرده‌اند و هنوز که هنوز است بزرگ‌ترین و بهترین تفریح بشر بازی کردن است. چه امکانی از این بهتر و مطمئن‌تر؟ در این مقاله خواهید دید که سازوکار “یک بازی” چگونه به بیزینس شما کمک می‌کند، تا در عمیق‌ترین سطح مشتریان را با خود درگیر کنید. در اینجا ما از مفهومی به نام “Gamification” حرف می‌زنیم.

گیمیفیکیشن کاربردهای گوناگونی دارد، اما بیشترین کاربرد آن در مارکتینگ و تبلیغات است.

به یک بازی که به آن علاقه دارید. فکر کنید. چه چیزهایی آن بازی را جذاب می‌کنند؟ کدام عوامل باعث می‌شوند که شما بارها و بارها دلتان بخواهد بازی کنید؟ چه دلیلی باعث می شود هر روز ساعت ها پای آن بنشینید؟ جذابیت و نوعی بازی واری سازی مرحله ای که به دست آورد هایی منجر می شود!

گیمیفیکیشن یعنی از تمام ویژگی‌هایی که بازی‌ را برای آدم‌ها جذاب می‌کنند، در جاهای دیگر استفاده کنیم. ویژگی‌هایی مثل قواعد بازی، بردن و باختن، امتیاز کسب کردن و بسیاری موارد دیگر.

5 اصل اصلی هر بازی

عوامل متغیری بر بازی‌های جهان حکم فرما هستند، اما در تمام بازی‌ها 5 اصل اساسی جریان دارد.

1- تمام بازی‌ها “قانون” دارند!

هر بازی ای که بخواهید به آن فکر کنید، شامل یک سری قوانین و محدودیت‌‌ها است. هر کاری که در بازی خارج از قوانین آن انجام شود، دیگر جزو آن بازی نخواهد بود. قوانین هستند که به یک بازی روح و معنا می‌بخشند.

2- هر بازی‌ای به یک “هدف” نیاز دارد

همه بازی‌ها در نهایت هدفی را دنبال می‌کنند یا در برخی بازی ها هدف در عمل معمولا بردن بازی است. در واقع، دو راه کلی برای رسیدن به این هدف وجود دارد:

شرط مورد نیاز برای بردن بازی
استراتژی و روند مناسب برای بردن بازی

اجازه دهید تفاوت این دو موضوع را با یک مثال روشن کنیم.

در فوتبال، شرط اصلی بردن بازی چیزی نیست به جز زدن گل‌های بیشتر نسبت به حریف. اگر مطمئن باشید که می‌توانید بیشتر از آنکه گل بخورید توپ را وارد دروازه حریف کنید، آمارهایی مثل میزان در اختیار داشتن توپ، تعداد کارت‌های زرد و قرمز، آفسایدها، شوت‌های داخل چارچوب و … هیچ اهمیتی ندارد.

اما استراتژی فوتبال موضوعی کاملا متفاوت است. برای بردن بازی، باید توپ را در اختیار داشت. باید حمله کرد و موقعیت ایجاد کرد و با دفاع مناسب جلوی حملات حریف را گرفت. و رفتار تیم مقابل را تحلیل کرده و به آن واکنش مناسب نشان داد. البته که همه این‌ها شاید در انتها به گرفتن بردن منجر نشوند و حریف به صورت کاملا تصادفی موفق شود که بازی را ببرد. اما این موضوع چیزی از اهمیت استراتژی کم نمی‌کند.

3-سیستم امتیاز و پاداش

اگر مخاطب شما در طول فرآیند گیمیفیکیشن امتیاز یا پاداشی دریافت نکند، اساساً احساس حضور در یک تجربه جذاب و تعامل برانگیز را نخواهد داشت. وجود یک سیستم امتیازدهی به کاربر کمک می‌کند تا احساس کند که در یک رقابت حضور دارد و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد عبث و بیهوده نیست. در همین راستا بهتر است که برای انجام رفتارهایی که ارزشمندتر هستند یا به تلاش بیشتری نیاز دارند امتیاز بیشتری در نظر بگیرید تا مخاطب نسبت به انجام آن‌ها ترغیب شود.

4- بازی بدون رقابت معنا ندارد

در هر بازی رقابت وجود دارد. برنده و بازنده داریم. حتی اگر بازی گروهی باشد و افرادی با هم برای رسیدن به هدفی تلاش کنند، باز هم دارند با یک چالش یا یک موقعیت دشوار دست و پنجه نرم می‌کنند. رقابت نیاز به سیستمی دارد که در آن بتوان نتایج را با هم مقایسه و برنده و بازنده را تعیین کرد.

5- ارائه بازخورد سریع و ایجاد تعامل

یکی از مهم‌ترین مکانیزم‌های بازی که به حفظ و تقویت تعامل کاربر کمک می‌کند دریافت سریع فیدبک یا بازخورد است. در این راستا باید مواردی مانند رسیدن کاربر به سطوح کاربری بالاتر، دریافت پاداش یا نیاز به انجام اقدامات تکمیلی را فوراً از طریق نمایش پیام در محیط بازی و همچنین با استفاده از روش‌های دیگری مانند ایمیل به اطلاع مخاطب برسانید.

شیوه‌های رایج گیمیفیکیشن در دیجیتال مارکتینگ

در حال حاضر از گیمیفیکیشن به روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که شامل مدل‌های ساده یا پیچیده می‌شود. برای مثال:

روی بسته محصولات کدی درج می‌شود و در پایان ماه از بین کدها قرعه‌کشی شده و به برندگان جوایزی اهدا می‌شود.(روش بیشتر کسب و کار های ایرانی!)
روی برگه‌های تبلیغاتی نوشته می‌شود با آوردن این برگه از (مثلاً) ۵۰ درصد تخفیف برخوردار شوید.
در اینستاگرام عکس یک محصول قرار داده شده و از فالوئرها خواسته می‌شود تا سه نفر را منشن کنند یا به اشتراک بگذارند تا به قید قرعه برنده محصول گفته شده بشوند ( روش بیشتر صفحات اینستاگرام ایرانی!)
در اینستاگرام یک ویدیوی تبلیغاتی قرار داده شده و از فالوئرها خواسته می‌شود تا ویدیو را بازنشر کنند و از تخفیف (مثلاً) ۳۰ درصدی برای خرید محصولات بهره‌مند شوند.
یکی دیگر از شیوه‌های رایج، امتیازبندی و تعریف نقش برای افراد است که با رسیدن به امتیاز مورد نظر نقش آنها تغییر کرده یا مشمول دریافت جایزه می‌شوند.

تمام این روش ها در بازاریابی ایرانی استفاده می شوند و مرتب تکرار می شوند ; بازم حرف ست گادین رو یادآور میکنم: برای موفقیت کسب و کارتان باید متمایز باشید. پس ما در ادامه روش های به روز و نحوه اجراش رو براتون شرح میدیم

چند نمونه از گیمیفیکیشن های موفق در دنیا

Nike+ Fuelband و تجهیزات آن

شرکت نایک این نرم افزار را در ژانویه 2012 راه اندازی کرد. از آن زمان این محصول به یک ورزش پرطرفدار گیمیفای شده تبدیل گردید که باعث تغییر در شیوه زندگی مشتریان شده است. یکی از ویژگی‌های این اپلیکیشن، امکان اندازه گیری مسافتی است که هر روز کاربر می دود و همچنین مقایسه وضعیت خود با دوستانش از دیگر ویژگی های این اپلیکیشن است. از امکانات دیگر این اپلیکیشن، می‌توان به اندازه‌گیری کالری‌های سوزانده شده، رصد وضعیت خود نسبت به گذشته (برای ارائه فیدبک) و هدف گذاری برای آینده اشاره کرد. یکی از محبوب ترین لوازم جانبی Nike + ، دستبند Fuelband است که دستبندی با تکنولوژی خاص است که می تواند حرکات کاربر را نظارت کند. کاربر باید برنامه نایک + را دانلود کنند و می توانند تمرینات خود را دنبال کنند.

My Starbucks Reward

استارباکس، همواره بر روی خدماتی که به نفع مصرف کنندگان می باشد، تمرکز کرده است. بسیاری از مدل های کسب و کار آن ها براساس محیطشان است. داخل هر فروشگاه یک محیط جذاب و شاد طراحی شده که بسیار پرطرفدار است. در نتیجه به دلیل محیط خارق العاده آنان، مشتریان می توانند مدت طولانی تری از قهوه خود لذت ببرند.

این برند از تکنیک های گیمیفیکیشنی برای افزایش تجربه و همچنین افزایش فروش استفاده می کند. بازیکنان از طریق یک برنامه پاداش ثبت نام می کنند. هر دفعه که آنها یکی از محصولات استارباکس را خریداری کنند، ستاره جمع می کنند. اما بازی اینجا متوقف نمی شود، بسته به میزان وفاداری کاربر، سه سطح وجود دارد. به هر میزان که خرید بیشتری از استارباکس داشته باشید، سطح شما افزایش می یابد و در نتیجه پاداش بیشتری می گیرید. نمونه هایی از این پاداش ها عبارتند از: یک فنجان قهوه اضافی، یک هدیه تولد یا حتی پیشنهادهای طراحی شده مخصوص هر مشتری.

شکار مگنوم Magnum

شرکت شکلات Magnum یک کمپین بسیار هیجان انگیز و جدید برای راه اندازی خط بستنی خود ایجاد کرده است.

شکار لذت مگنوم، یک تجربه آنلاین حماسی

این برند با پشتیبانی از شرکایی مانند Citrine و YouTube، یک بازی آنلاین دیجیتال ایجاد کرده است که یادآور سوپر ماریو (قارچ خور) است. با این تفاوت که در اینجا، زمین بازی در سراسر صفحات اینترنت گسترده شده است. در این بازی، ماجراجویی های مختلف با سناریوهای منحصر به فرد طراحی شده است. در این برنامه کاربران با خوردن شکلات در قسمت های مختلف سایت، امتیاز جمع می کنند و آنها بر اساس امتیازهای جمع شده رتبه بندی می شوند. هنگامی که بازیکنان به سایت اصلی Magnum برگردند، بازی به پایان می رسد.

گیمیفیکیشن برند M&M در سال ۲۰۱۳

برند M&M در سال ۲۰۱۳ تحول بزرگی در گیمیفیکیشن در بازاریابی به وجود آورد. این برند در اکانت فیسبوک خود یک تصویر از دایره‌های کوچک زیاد با رنگ‌های متنوع منتشر کرد که در تمام دایره‌ها M&M نوشته شده بود. از فالوئرها خواسته شده بود تا دایره بدون M&M را در میان دایره‌های دیگر پیدا کنند.
این بازی، مردم را خیلی به وجد آورده بود تا جایی که به سرعت بیش از ۲۵ هزار لایک خورد، ۶ هزار بار به اشتراک گذاشته شد و ۱۱ هزار کامنت گرفت.
نکته ظریفی که باعث موفقیت این گیمیفیکشن شد، خاطره‌انگیز بودن این بازی و یادآوری دوران کودکی‌ بود.

رقابت اینستاگرامی

یک برند دیگر در سال ۲۰۱۳ یک عکس از تماشاچیان یک بازی تنیس را به صورت موزاییکی به ۲۰۰ عکس تبدیل و به صورت نامرتب در اینستاگرام خود منتشر کرد. بازدیدکنندگان باید بر اساس نوشته‌های روی بنری که در عکس مشخص بود ترتیب عکس‌ها را معین می‌کردند. به برنده مسابقه بلیط مسابقه تنیس داده می‌شد.
این بازی سه روز طول کشید و ۱۵۰۰ شرکت کننده در آن به رقابت پرداختند. هم‌چنین تعداد فالوئرهای این برند به میزان ۲۰ درصد افزایش داشت. جالب اینجاست که حتی بعد از اتمام زمان مسابقه، هنوز برخی افراد در مسابقه شرکت می‌کردند و کامنت می‌گذاشتند!

گیمیفیکیشن در مارکتینگ

بازی چند سالی هست که در سراسر جهان به عنوان ابزاری قدرتمند در برقراری ارتباط با مشتریان شناخته می‌شود. دلیل آن هم این است که ذاتِ بازی کردن و برنده شدن احتمالی، احساسات مثبتی را در ما بیدار می‌کند.

در بازاریابی، گیمیفیکیشن راهی است برای استفاده از این احساسات مثبت مشتریان برای فروش محصول یا خدمتی به آنها. علاوه بر این، این کار احتمالا باعث خواهد شد که کاربر این حس خوب را با دوستانش به اشتراک گذاشته و آنها نیز به جمع مشتریان شما اضافه شوند.

استفاده از بازی کاری کمک می‌کند که افراد زمان بیشتری را در وبسایت یا اپلیکیشن شما سپری کنند و همین هم احتمال خرید کردن آن افراد از شما را بالا خواهد برد.

چگونه گیمیفیکیشن را در استراتژی بازاریابی خود پیاده کنیم؟

در اینجا می‌رسیم به بحث اصلی! اجازه دهید موضوع را با یک پرسش آغاز کنیم:

دقت کرده‌اید بعضی از بازی‌های موبایلی مدتی دانلود شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما بعضی بازی‌های دیگر به شدت فراگیر شده، کاربرانشان را ساعت‌ها درگیر کرده و میلیون‌ها دلار برای سازندگانشان به ارمغان می‌آورند؟

بازی معروف جنگ قبیله‌ها یا Clash of Clans، نمونه موفقی از پیاده سازی گیمیفیکیشن در بازاریابی بود. دقت داشته باشید که در اینجا صحبت بر سر خودِ بازی نیست، بلکه موضوع اصلی فروش گسترده الماس‌ها (Gems) به کاربران است که منبع اصلی درآمد شرکت Supercell به حساب می‌آیند.

1- برای بدست آوردن مخاطبان بیشتر، به آنها جایزه بدهید!

به راه انداختن نوعی مسابقه یا چالش یکی از موثرترین راه‌ها برای جلب توجه مشتریان است. این افراد به امید بردن جایزه‌ای در مسابقه شما شرکت می‌کنند و در همان زمان آماده‌اند که اطلاعاتی را در اختیار شما بگذارند؛ برای مثال قبل از شروع مسابقه، یک فرم آنلاین را پر کنند. این خود فرصتی عالی است که فهرستی از مشتریان بالقوه در اختیار شما قرار گیرد.

2- به افراد حق انتخاب بدهید.

دادن حق انتخاب‌های گوناگون به افراد، یکی از بهترین روش‌های پیاده‌کردن بازی سازی در بازاریابی است. تصور کنید در صفحه‌ای هستید که در آن چند محصول یا سرویس به شما پیشنهاد شده، و روی هرکدام که کلیک کنید ویدیویی مختص انتخاب شما نمایش داده می‌شود. این انتخاب‌ها می‌توانند حالت چند لایه پیدا کنند، یعنی در هر یک از این ویدیوها هم چندین آپشن داشته باشیم که هر یک ما را به سمت ویدیویی دیگر هدایت می‌کنند.

3- به مخاطبان‌تان اجازه دهید که مرحله به مرحله پیشرفت کنند.

آدم‌ها عاشق پیشرفت کردن هستند. برای کاربران چندین سطح تعریف کنید که بتوانند با فعالیت یا خرید از شما، به مراحل بالاتر رسیده و هر چه بالاتر می‌روند، امکانات بیشتری در اختیارشان قرار گیرد. طبیعی است که هر مرحله بایستی از مرحله قبلی دشوارتر بوده و افراد برای گذشتن از آن به تلاش و فعالیت بیشتری نیاز داشته باشند.

4- به کاربران امکان “به اشتراک‌گذاری” بدهید.

اگر کاربران بتوانند با به اشتراک گذاشتن خدمات یا حتی بازی‌های شما امتیاز بیشتری کسب کنند، قطعا این کار را خواهند کرد. پس چرا از این فرصت عالی برای بزرگ‌تر کردن جامعه مشتریان خود استفاده نکنیم؟

در گذشته روش موفق اسنپ دعوت کردن دوستان برای استفاده از اسنپ برای گرفتن هدیه 15000 تومانی، مثالی آشنا از این تکنیک بازی کاری است. از طرف دیگر هر کاربر جدید هم برای اولین سفرش 8000 تومان هدیه می‌گیرد. به طور خلاصه، اسنپ حاضر است برای به دست آوردن هر مشتری جدید، 23000 تومان خرج کند که البته این هزینه در سفرهای بعدی جبران می‌شود!

روش‌های دیگر

مواردی که به آنها اشاره شد، تنها تعدادی اندک از تکنیک‌های فراوان بازی کاری هستند که می‌توان با آنها میزان فعالیت و وفاداری مشتریان را افزایش داد. قسمت بزرگی از کار به هوشمندی و خلاقیت شما بستگی دارد که چطور بتوانید با روش‌های جدید و نوآورانه، انگیزه افراد را افزایش دهید. به زودی درباره روش‌های خلاقانه و متفاوت در پیاده سازی گیمیفیکیشن صحبت خواهیم کرد. اما انچه برای آشنایی با این سبک جذب مخاطب لازم بود را تا حد امکان در این مقاله قرار دادیم

اما در آخر

برای بهتر انجام شدن هر کاری، انگیزه و انرژی لازم است. بازی‌ها به خوبی توانایی ایجاد این انگیزه را داشته و به همین خاطر می‌توان از ویژگی‌های آنها برای بهبود کیفیت آموزش، راندمان کاری افراد و افزایش فروش استفاده کرد. استفاده از گیمیفیکشن مانند یک شمشیر دو لبه است و می تواند دلیل موفقیت شما باشد اما در عین حال زیاده روی و عدم داشتن برنامه مناسب باعث از دست رفتن مخاطبانتان در طول زمان شود